Các Lưu Ý Quan Trọng Về Thuế Mà Các Doanh Nghiệp FDI Cần Biết

Các lưu ý quan trọng về thuế mà các doanh nghiệp FDI cần biết là nội dung quan trọng đối với các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài hoạt động tại Việt Nam. Việc nắm vững các quy định về thuế giúp doanh nghiệp đảm bảo tuân thủ pháp luật và tối ưu hóa chi phí và giảm thiểu rủi ro pháp lý. 

Bài viết sau Phân tích tài chính sẽ chia sẻ những thông tin chi tiết về các loại thuế quan trọng, quy định chống chuyển giá, và những thay đổi mới nhất mà doanh nghiệp FDI cần lưu ý.

1. Các Loại Thuế Chính Mà Doanh Nghiệp FDI Cần Quan Tâm

- Thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN)

Mức thuế suất thông thường: 20% đối với hầu hết các doanh nghiệp. Tuy nhiên, có các chính sách ưu đãi thuế cho các dự án thuộc lĩnh vực ưu tiên đầu tư hoặc đặt tại các khu vực kinh tế đặc biệt.
Chi phí được khấu trừ: Các doanh nghiệp cần lưu ý về các quy định chi tiết liên quan đến chi phí hợp lý được khấu trừ khi tính thu nhập chịu thuế.

- Thuế giá trị gia tăng (GTGT)

Mức thuế suất phổ biến: 10%. Tuy nhiên, trong một số trường hợp đặc biệt (ví dụ như xuất khẩu), mức thuế suất 0% có thể được áp dụng.
Khấu trừ thuế GTGT: Doanh nghiệp FDI cần chú ý về điều kiện khấu trừ thuế GTGT đầu vào và các yêu cầu hồ sơ thuế để được khấu trừ thuế chính xác.

- Thuế thu nhập cá nhân (TNCN)

• Trách nhiệm khấu trừ thuế: Doanh nghiệp FDI có trách nhiệm khấu trừ thuế thu nhập cá nhân đối với người lao động Việt Nam và nước ngoài. Mức thuế TNCN khác nhau phụ thuộc vào cư trú và thu nhập của cá nhân.
• Người lao động nước ngoài: Có các quy định riêng về mức thuế và cách tính thuế cho người lao động nước ngoài làm việc tại Việt Nam.

- Thuế xuất nhập khẩu

Doanh nghiệp FDI tham gia vào hoạt động xuất nhập khẩu phải chịu thuế xuất nhập khẩu theo quy định của pháp luật. Một số trường hợp có thể được miễn thuế hoặc giảm thuế khi tham gia vào các khu chế xuất hoặc khu vực kinh tế đặc biệt.

- Thuế tiêu thụ đặc biệt

Một số loại hàng hóa và dịch vụ cụ thể (như rượu, bia, thuốc lá, ô tô, và một số dịch vụ xa xỉ) phải chịu thuế tiêu thụ đặc biệt. Doanh nghiệp FDI trong các lĩnh vực này cần lưu ý về mức thuế suất và quy định thuế tiêu thụ đặc biệt.

- Thuế môi trường

Doanh nghiệp FDI tham gia vào các hoạt động gây ô nhiễm môi trường (ví dụ: sản xuất và nhập khẩu nhiên liệu, nhựa, than đá) phải chịu thuế bảo vệ môi trường.

- Thuế chuyển nhượng vốn

Doanh nghiệp FDI khi thực hiện giao dịch chuyển nhượng vốn (mua bán cổ phần hoặc góp vốn) cần tuân thủ quy định về thuế chuyển nhượng vốn, với mức thuế suất thường là 20% đối với các doanh nghiệp.

2. Ưu Đãi Thuế Đối Với Doanh Nghiệp FDI

2.1. Ưu đãi về thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp

Từ ngày 01/01/2016, thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) tại Việt Nam được áp dụng là 20%. Tuy nhiên, một số doanh nghiệp có thể phải chịu mức thuế suất cao hơn hoặc được hưởng các ưu đãi thuế tùy thuộc vào lĩnh vực hoạt động và địa bàn đầu tư.

Theo Điều 19 của Thông tư 78/2014/TT-BTC, được sửa đổi bởi Thông tư 96/2015/TT-BTC, các mức thuế suất ưu đãi như sau:

a. Thuế suất 10% trong vòng 15 năm được áp dụng cho

- Thu nhập từ dự án đầu tư mới tại các địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, khu kinh tế, và khu công nghệ cao.

- Các dự án trong lĩnh vực nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ, sản xuất năng lượng tái tạo, ứng dụng công nghệ cao, và các dự án liên quan đến bảo vệ môi trường.

- Các ngành như sản xuất phần mềm, vật liệu xây dựng nhẹ, năng lượng sạch, và công nghệ sinh học.

Doanh nghiệp công nghệ cao và các doanh nghiệp sản xuất trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ cũng được hưởng các ưu đãi này, nếu đáp ứng được các điều kiện nhất định về quy mô đầu tư, doanh thu, hoặc số lượng lao động. Các dự án có quy mô vốn lớn hoặc thuộc ngành sản xuất ưu tiên cũng có thể được áp dụng các mức ưu đãi thuế đặc biệt.

b. Thuế suất 10% trong suốt thời gian hoạt động

- Thu nhập của doanh nghiệp từ các hoạt động xã hội hóa trong các lĩnh vực như giáo dục, đào tạo, dạy nghề, y tế, văn hóa, thể thao, môi trường và giám định tư pháp đều được ưu đãi thuế.

- Thu nhập từ hoạt động xuất bản của các Nhà xuất bản cũng nằm trong diện được hưởng chính sách thuế ưu đãi.

- Thu nhập từ hoạt động báo in, bao gồm cả quảng cáo trên báo in của các cơ quan báo chí, được hưởng mức thuế ưu đãi tương tự.

- Thu nhập của doanh nghiệp từ các dự án đầu tư, kinh doanh nhà ở xã hội để bán, cho thuê, cho thuê mua cũng thuộc đối tượng được hưởng ưu đãi thuế.

- Các hoạt động nông, lâm, ngư nghiệp như trồng và bảo vệ rừng, nuôi trồng thủy sản ở địa bàn kinh tế khó khăn, sản xuất giống cây trồng, vật nuôi, tinh chế muối, bảo quản nông sản sau thu hoạch, và bảo quản thực phẩm đều được áp dụng ưu đãi thuế.

- Hợp tác xã hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp, và diêm nghiệp tại các khu vực không thuộc địa bàn khó khăn cũng được hưởng ưu đãi đối với phần thu nhập từ các hoạt động này.

c. Thuế suất 15%

Thu nhập của doanh nghiệp trồng trọt, chăn nuôi, chế biến trong lĩnh vực nông nghiệp, thủy sản ở địa bàn không thuộc địa bàn có điều kiện kinh tế – xã hội khó khăn hoặc đặc biệt khó khăn.

d. Thuế suất 17% trong 10 năm được áp dụng cho các trường hợp sau

- Doanh nghiệp có thu nhập từ dự án đầu tư mới tại các địa bàn có điều kiện kinh tế – xã hội khó khăn. Đây là khu vực có mức sống thấp hơn so với trung bình, được chính phủ khuyến khích đầu tư phát triển.

- Thu nhập từ các dự án đầu tư mới trong các lĩnh vực sản xuất đặc biệt như: sản xuất thép cao cấp, sản phẩm tiết kiệm năng lượng, thiết bị máy móc phục vụ nông, lâm, ngư, diêm nghiệp; thiết bị tưới tiêu; sản xuất và tinh chế thức ăn cho gia súc, gia cầm, thủy sản. Bên cạnh đó, các dự án phát triển ngành nghề truyền thống, bao gồm sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ, chế biến nông sản và các sản phẩm văn hóa, cũng được hưởng ưu đãi thuế suất này.

e. Thuế suất 17% trong suốt thời gian hoạt động

Áp dụng đối với Quỹ tín dụng nhân dân, Ngân hàng hợp tác xã và Tổ chức tài chính vi mô.

(Quỹ tín dụng nhân dân, Ngân hàng hợp tác xã và Tổ chức tài chính vi mô thành lập mới tại địa bàn có điều kiện kinh tế – xã hội đặc biệt khó khăn sau khi hết thời hạn áp dụng thuế suất 10% thì được áp dụng thuế suất 17%)

2.2. Miễn thuế, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp

Căn cứ Điều 20 Thông tư 78/2014 của Bộ Tài chính được sửa đổi tại Thông tư 96/2015:

a. Miễn thuế 04 năm, giảm 50% số thuế phải nộp trong 09 năm tiếp theo

– Thu nhập của doanh nghiệp từ thực hiện dự án đầu tư mới được hưởng ưu đãi thuế suất 10% trong 15 năm nêu tại mục 1.1 bài viết này.

– Thu nhập của doanh nghiệp từ thực hiện dự án đầu tư mới thuộc lĩnh vực xã hội hóa thực hiện tại địa bàn có điều kiện kinh tế – xã hội khó khăn, đặc biệt khó khăn.

b. Miễn thuế 04 năm, giảm 50% thuế phải nộp trong 05 năm tiếp theo

Thu nhập của doanh nghiệp từ thực hiện dự án đầu tư mới trong lĩnh vực xã hội hóa thực hiện tại địa bàn không thuộc Danh mục địa bàn có điều kiện kinh tế – xã hội khó khăn, đặc biệt khó khăn.

c. Miễn thuế 02 năm và giảm 50% thuế trong 04 năm tiếp theo

– Thu nhập từ thực hiện dự án đầu tư mới được hưởng ưu đãi thuế suất 17% trong 10 năm nêu tại mục 1.1 nêu trên.

– Thu nhập của doanh nghiệp từ thực hiện dự án đầu tư mới tại Khu công nghiệp (trừ Khu công nghiệp ở nội thành của đô thị loại đặc biệt, đô thị loại I trực thuộc Trung ương, đô thị loại I trực thuộc tỉnh).

2.3. Miễn thuế nhập khẩu

Áp dụng đối với hàng hóa nhập khẩu để tạo tài sản cố định; nguyên liệu, vật tư, linh kiện nhập khẩu để sản xuất.

2.4. Miễn, giảm tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, thuế sử dụng đất

a. Miễn, giảm tiền sử dụng đất

Theo Điều 5 Nghị định số 57/2018, doanh nghiệp có dự án nông nghiệp (đặc biệt ưu đãi đầu tư, ưu đãi đầu tư và khuyến khích đầu tư) được Nhà nước giao đất hoặc được chuyển mục đích đất để làm nhà ở cho người lao động theo quy định tại Điều 55 Luật Đất đai:

Được miễn tiền chuyển mục đích sử dụng đất đối với diện tích đất được chuyển mục đích để xây dựng nhà ở cho người lao động làm việc tại dự án. Sau đó, được miễn tiền sử dụng đất đối với diện tích đất đã chuyển đổi.

b. Miễn, giảm tiền thuê đất

Miễn, giảm thuế sử dụng đất phi nông nghiệp

Theo Điều 10 Thông tư 153/2011/TT-BTC, miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp đối với:

– Đất của dự án đầu tư thuộc lĩnh vực đặc biệt khuyến khích đầu tư (đặc biệt ưu đãi đầu tư); dự án đầu tư tại địa bàn có điều kiện kinh tế – xã hội (KT-XH) đặc biệt khó khăn; dự án đầu tư thuộc lĩnh vực khuyến khích đầu tư (ưu đãi đầu tư) tại địa bàn có điều kiện KT-XH khó khăn; đất của doanh nghiệp sử dụng trên 50% số lao động là thương binh, bệnh binh.

– Đất của cơ sở thực hiện xã hội hoá đối với các hoạt động trong lĩnh vực giáo dục, dạy nghề, y tế, văn hoá, thể thao, môi trường.

Điều 11 Thông tư này cũng quy định giảm 50% số thuế sử dụng đất đối với:

– Đất của dự án đầu tư thuộc lĩnh vực ưu đãi đầu tư; dự án đầu tư tại địa bàn có điều kiện kinh tế – xã hội khó khăn; đất của doanh nghiệp sử dụng từ 20% – 50% lao động là thương binh, bệnh binh.

3. Chuyển Giá (Transfer Pricing) Và Chống Chuyển Giá

Chuyển giá (Transfer Pricing) là việc ấn định giá giao dịch giữa các bên liên kết trong cùng một tập đoàn hoặc công ty đa quốc gia. Mục đích của chuyển giá là tối ưu hóa lợi nhuận tổng thể của tập đoàn, thông qua việc chuyển lợi nhuận từ quốc gia có thuế suất cao sang quốc gia có thuế suất thấp, hoặc nơi có chính sách thuế ưu đãi hơn. Điều này có thể làm giảm nghĩa vụ thuế của tập đoàn, nhưng cũng gây thất thu cho ngân sách quốc gia của các nước tham gia.

Các hình thức chuyển giá phổ biến:

- Chuyển giá qua hàng hóa và dịch vụ: Thiết lập giá bán sản phẩm hoặc dịch vụ giữa các công ty con để chuyển lợi nhuận.

- Chuyển giá qua tài sản vô hình: Chuyển nhượng quyền sở hữu trí tuệ hoặc công nghệ giữa các bên liên kết với giá không đúng giá trị thị trường.

- Chuyển giá qua tài chính: Các khoản vay hoặc đầu tư vốn giữa các bên liên kết với lãi suất hoặc điều kiện không hợp lý.

Chống chuyển giá (Anti-Transfer Pricing):

Chống chuyển giá là một loạt các biện pháp được các chính phủ và cơ quan thuế sử dụng để đảm bảo rằng các giao dịch giữa các bên liên kết tuân theo nguyên tắc giá giao dịch độc lập (arm's length principle). Nguyên tắc này yêu cầu giá trị giao dịch giữa các bên liên kết phải tương đương với giá mà các bên độc lập sẽ thương lượng trên thị trường tự do.

Các biện pháp chống chuyển giá:

Quy định kê khai và báo cáo: Doanh nghiệp có giao dịch liên kết phải báo cáo rõ ràng và đầy đủ các giao dịch này, đồng thời cung cấp thông tin để xác định giá giao dịch tuân theo nguyên tắc giá giao dịch độc lập.

• Áp dụng biện pháp thỏa thuận trước về giá (APA - Advance Pricing Agreement): Đây là thỏa thuận giữa doanh nghiệp và cơ quan thuế về phương pháp xác định giá giao dịch liên kết trong một khoảng thời gian nhất định, nhằm giảm thiểu rủi ro về thuế.
• Quy định về tài liệu chuyển giá: Các doanh nghiệp phải chuẩn bị và lưu trữ tài liệu chứng minh giá chuyển giao giữa các bên liên kết là hợp lý, theo nguyên tắc thị trường.
• Hợp tác quốc tế: Các quốc gia hợp tác với nhau trong việc trao đổi thông tin và kiểm tra giá chuyển giao qua biên giới để ngăn chặn gian lận thuế thông qua chuyển giá.

4. Những Thay Đổi Gần Đây Trong Chính Sách Thuế Mà Doanh Nghiệp Fdi Cần Lưu Ý

Những thay đổi gần đây trong chính sách thuế ảnh hưởng đến doanh nghiệp FDI (vốn đầu tư nước ngoài) tại Việt Nam phản ánh xu hướng điều chỉnh nhằm phù hợp với các cam kết quốc tế, tạo môi trường đầu tư minh bạch và công bằng hơn. Dưới đây là một số thay đổi chính mà doanh nghiệp FDI cần lưu ý:

- Chính sách ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN)

Chính phủ Việt Nam vẫn duy trì các ưu đãi thuế cho doanh nghiệp FDI đầu tư vào các ngành, lĩnh vực ưu tiên như công nghệ cao, năng lượng tái tạo, và các dự án đầu tư tại khu vực kinh tế đặc biệt.

Tuy nhiên, việc giám sát và kiểm soát các hoạt động chuyển giá và lợi dụng ưu đãi thuế đang được thắt chặt hơn. Các doanh nghiệp FDI cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về kê khai thuế để tránh bị điều chỉnh thuế hoặc phạt hành chính.

- Chống chuyển giá

Việt Nam đã tăng cường các quy định liên quan đến chuyển giá thông qua việc yêu cầu kê khai rõ ràng hơn về các giao dịch liên kết và áp dụng nguyên tắc giá giao dịch độc lập (arm's length principle).

Các doanh nghiệp FDI có giao dịch với các bên liên kết phải cung cấp tài liệu chứng minh giá giao dịch là hợp lý, và thực hiện các thỏa thuận trước về giá (APA) để tránh rủi ro.

- Thay đổi về Thuế Giá Trị Gia Tăng (GTGT)

Các doanh nghiệp FDI cần lưu ý rằng, theo các nghị định mới nhất như Nghị định 72/2024/NĐ-CP, một số nhóm hàng hóa và dịch vụ được giảm thuế GTGT từ 10% xuống 8%, áp dụng từ 01/7/2024. Doanh nghiệp cần cập nhật đúng mức thuế suất cho từng loại hàng hóa và dịch vụ trong giao dịch của mình​

- Cam kết thuế quốc tế trong các hiệp định thương mại

Việt Nam đang tuân thủ các cam kết về thuế quan và ưu đãi đầu tư trong các hiệp định thương mại tự do như EVFTA và CPTPP, điều này tạo cơ hội cho doanh nghiệp FDI được hưởng ưu đãi thuế nhập khẩu và xuất khẩu.

Tuy nhiên, để được hưởng các ưu đãi này, doanh nghiệp cần phải đáp ứng các yêu cầu về xuất xứ hàng hóa và các thủ tục phức tạp hơn so với trước.

- Thay đổi trong việc tính thuế thu nhập cá nhân (TNCN)

Các thay đổi gần đây trong quy định về thuế thu nhập cá nhân cho nhân viên nước ngoài của doanh nghiệp FDI bao gồm việc yêu cầu kê khai và nộp thuế TNCN một cách minh bạch hơn, đặc biệt là cho những cá nhân làm việc dài hạn tại Việt Nam.

Việc cập nhật kịp thời về các ưu đãi thuế, quy định chuyển giá, thuế GTGT, và các quy tắc liên quan đến hiệp định thương mại quốc tế là điều cần thiết để đảm bảo tính cạnh tranh và hợp pháp trong hoạt động kinh doanh. Doanh nghiệp FDI nên đặc biệt chú ý đến việc lập hồ sơ thuế chính xác và minh bạch, đồng thời nên cân nhắc việc hợp tác với các chuyên gia tư vấn thuế để tối ưu hóa các cơ hội ưu đãi và giảm thiểu rủi ro pháp lý.